آیت الله مکارم شیرازی در کتاب مفاتیح نوین چنین می گوید:

اصل حدیث کِساء میان شیعه و اهل سنّت بسیار مشهور و معروف است و جاى هیچ گونه تردیدى نیست که رسول خدا صلى الله علیه وآله در منزل حضرت زهرا علیها السلام، و یا در خانه خودش زیر پارچه اى شبیه عبا قرار گرفت و حضرت على و حضرت فاطمه زهرا و امام حسن و امام حسین علیهم السلام را زیر آن جاى داد و از آنان به عظمت و بزرگى یاد نمود و آن جمع را مصداق آیه

«اِنَّما یُریدُ اللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً؛

همانا خداوند مى خواهد پلیدى و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد» معرّفى کرد.

آنچه به عنوان حدیث کِسا نقل مى شود، حدیث مشروح و مفصلى است که برابر روایتى، خواندن آن به این نحو، داراى پاداش و آثار و برکات فراوانى است و در ذیل آن آمده است:

«در هر محفلى که شیعیان و علاقه مندان ما این حدیث را بخوانند، رحمت الهى بر آنان نازل مى شود، فرشتگان براى آنها استغفار مى کنند، اندوهِ غم زدگان برطرف مى شود و حاجات روا خواهد شد».

این حدیث نخستین بار در کتاب «منتخب طریحى» (متوفاى 1085) از علماى قرن یازدهم آمده است. محدّث بزرگوار مرحوم حاج شیخ عباس قمى در منتهى الآمال، در شرح زندگانى امام حسین علیه السلام پس از بیان این نکته که «حدیث اجتماع خمسه طیبه علیهم السلام» تحت کِساء از احادیث متواتره است، مى نویسد:

«اما حدیث معروف به حدیث کساء که در زمان ما شایع است، به این کیفیّت در کتب معتبر و معروف و اصول حدیث و مجامع متقن محدّثین دیده نشده، مى توان گفت از خصایص کتاب «منتخب» است».

از این رو، جناب ایشان آن را در مفاتیح الجنان نیاورده است و ناشران برخلاف میل آن بزرگوار آن را در پایان مفاتیح اضافه کرده اند.

پس از کتاب «منتخب»، این حدیث در کتاب «عوالم» آمده است. صاحب کتاب عوالم (شیخ عبدالله بحرانى) از شاگردان مرحوم علاّمه مجلسى و از علماى قرن دوازدهم است. در این کتاب براى این حدیث سندى ذکر کرده است که از جهاتى جاى تأمل دارد:

الف) سند این حدیث مطابق نسخه خطى موجود در کتابخانه یزد، در متن کتاب نبوده است، بلکه در حاشیه آن آمده است و خط آن نیز با خطّ متن که دست خطّ صاحب عوالم است، متفاوت مى باشد.

ب) برخى از افراد سلسله سند، حدود هشتاد سال با یکدیگر فاصله دارند که قاعدتاً یکى از آنها نمى تواند از دیگرى نقل حدیث نماید.

ج) بعضى از افراد این سند در کتب رجالى موثق نیستند.

ولى از آنجا که محتواى حدیث اشکال خاصّى ندارد و بعضى از علما به قرائت آن اهمیّت مى دادند و با توجه به «احادیث من بلغ» مى توان آن را به «قصد رجا» و به امید برآورده شدن حاجات خواند.

آقای حسین استاد ولی نیز در کتاب «حدیث کساء و منزلت آن» می نویسد:

در باب اسناد و روایات، حدیث کساء منقول از ام سلمه رضی اللَّه عنها در ضمن نقل روایات آنها سخن رفته است، اما روایتی که این متن را از حضرت زهرا علیها السلام نقل می کند یک روایت بیش نیست و سند آن از مرحوم علامه ی متتبع سید هاشم بحرانی رحمه اللَّه متصلا به شیخ کلینی رحمه اللَّه می رسد، بدین شرح:

سید هاشم بحرانی از سید ماجد بحرانی، از حسن بن زین الدین شهید ثانی، از مقدس اردبیلی، از علی بن عبدالعالی کرکی، از علی بن هلال جزایری، از احمد بن فهد حلی، از علی بن خازن حائری، از علی بن محمد مکی شهید اول، از پدرش شهید اول، از فخر المحققین فرزند علامه ی حلی، از پدرش علامه ی حلی، از محقق حلّی، از ابن نما حلّی، از ابن ادریس حلّی، از ابن حمزه ی طوسی صاحب کتاب ثاقب المناقب، از ابن شهرآشوب، از طبرسی صاحب کتاب احتجاج، از حسن بن محمد فرزند شیخ طوسی، از پدرش شیخ طوسی، از شیخ مفید، از ابن قولویه قمی، از شیخ کلینی، از علی بن ابراهیم، از پدرش ابراهیم بن هاشم، از احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی، از قاسم بن یحیی جلاء کوفی، از ابوبصیر، از ابان بن تغلب، از جابر بن یزید جعفی، از جابر بن عبداللَّه انصاری، از حضرت فاطمه زهرا علیهماالسلام.

چنان که ملاحظه می شود سند این حدیث قاسم بن یحیی جلاء کوفی است که نامی از وی در کتب رجالی دیده نمی شود و بدین جهت مجهول است. از طرف دیگر این خبر، خبر واحد است و با روایات فراوان دیگر نیز در ذکر محل حادثه معارض است.

علامه ی معاصر آیت الله سید مرتضی عسکری می فرماید: این روایت واحده با روایات گذشته از نظر سند و متن برابری نمی کند. آنچه اشکال را برطرف می سازد و ما را در نقل حدیث مجاز می نماید آن است که:

- گرچه قاسم بن یحیی جلاء کوفی مجهول است، ولی سند روایت صحیح است: زیرا از کلینی تا ابن ابی نصر بزنطی صحیح است، و ابن ابی نصر از اصحاب اجماع است که طائفه ی امامیه احادیث منقول آنها را صحیح می دانند علی رغم آن، که راویان واسطه ی میان آنان و امام را نشناسند، زیرا اصحاب اجماع قطعاً از غیر موثق نقل نمی کنند، حتی مراسیل اصحاب اجماع در حکم مسانید است، یعنی اگر اصحاب اجماع نامی هم از راویان واسطه نبرند سخن خودشان سند است و احادیثشان پذیرفته است.

ناگفته نماند که سید شهاب الدین حسینی تبریزی که از معاصران مرحوم حاج شیخ آقا بزرگ تهرانی و ساکن قم بوده است، جزوه ای به زبان فارسی در بیان سند حدیث کساء نوشته که در سال 1356 قمری چاپ شده است.

. این متن را غیر از صاحب عوالم برخی از علمای شیعه نقل نموده و بر آن تکیه کرده اند؛ مانند:

حسن بن محمد دیلمی (قرن هشتم) مؤلف کتاب ارشاد القلوب در کتاب غرر الاخبار و درر الآثار فی مناقب الاخیار.

فخرالدین طریحی (متوفی 1078 قمری) صاحب کتاب مجمع البحرین در کتاب المنتخب.

شیخ علی بن نقی احسائی در کتاب نهج المحجة فی فضائل الائمة.

محمد جواد رازی مازندانی در کتاب نور الآفاق.

البته روشن است که نقل این بزرگان بر طریق روایت نمی افزاید و آن را از خبر واحد بودن بیرون نمی کند، ولی می توان گفت که عمل آنها موجب جبران ضعف سند و وحدت آن است با آن که گفتیم سند ضعیف نیست، بلکه صحیح است.

. اصل اختلاف مضمون این خبر با روایات گذشته تنها در محل حادثه است و برخی از فقرات اضافه، جنبه ی تکمیلی دارد نه تعارضی؛ ولی در اصل پیام حدیث که نزول آیه ی تطهیر در شأن خمسه ی طیبه است با سایر روایات اتفاق دارد، و همین کافی است.

. از اینها گذشته، چنان که گفتیم حدیث کساء دعا نیست که بخواهیم روی یکایک الفاظ آن تکیه کنیم، بلکه منظور از خواندن حدیث کساء در جمع دوستان و شیعیان اهل بیت، بازگو کردن آن و بیان نزول آیه ی تطهیر در شأن آن بزرگواران و تحقیق در تعیین اشخاص اهل بیت و ذکر فضیلت آنان است، از این رو الزامی نیست که حتماً همین متن خوانده و بازگو شود، بلکه به یقین می توان روایاتی را که از کتب شیعه و اهل سنت درباره ی حدیث کساء در این تحقیق نقل شده برای جمع خواند و نتیجه ی مطلوب را گرفت. زیرا آنچه آثار گذشته را در پی دارد و موجب رضای حضرت حق و برآورده شدن حاجات و رفع هموم و غموم می شود، ذکر فضائل اهل بیت است به ویژه این فضیلت؛ نه صرف بازخوانی الفاظ روایتی خاص. (1)