با اندک مطالعه درباره موقعیت زن در جاهلیت و مقایسه آن با ظهور اسلام، به خوبی می توان دید که اسلام و رسول الله صلی الله علیه وآله تا چه حد به جامعه زنان کرامت بخشید و موجب اعتلای فرهنگ و احیای حقوق آنان شد. در جاهلیتی که زن از همه حقوق انسانی محروم بود. اسلام تمام حقوق اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و اقتصادی زنان را احیا کرد.
وقتی احساس می کردند مردان بیشتر از آنان در محضر حضرت هستند و مدت کمتری توفیق درک حضور پیامبر صلی الله علیه و آله را دارند، برای استفاده بیشتر از محضر پرفیض حضرتش، عرض کردند برای ما روز مشخص و وقت ملاقات تعیین فرما؛ چنانکه ابوسعید خِدری نقل می کند: «قالت النساء للنبی صلی الله علیه وآله غلبنا علیک الرجال فاجعل لنا یوماً من نفسک» و حضرت هم این کار را انجام داد «فوعدهنّ یوماً لَقیهن فوعظهن و امرهنّ».(1)
در مورد دیگر، زنان با کمال صراحت از محضر مبارک حضرت استدعا می کنند که نوبت بندی شده تا بتوانند بیشتر محضر حضرت را درک نمایند (2) .
و شما در زندگی زنان صدر اسلام به نمونه های گویایی بر می خورید که در صحنه های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و حتی نظامی حضور می یافتند.
در جنگ بدر، زنی به نام اُم ورقه به خدمت حضرت رسید، و اجازه خواست تا برای مداوای مجروحین جنگ و امدادرسانی به رزمندگان در جبهه شرکت کند و از خدا شهادت در راه خدا را طلب نمود. حضرت به او فرمود خداوند شهادت را بر تو مقرر نموده است. آنگاه او را امام جماعت اهل خانه خود قرار داد و این زن مؤذن رسمی داشت و نماز جماعت برپا می کرد و در آخر هم به دست برخی افراد خانه به شهادت رسید (3).
در جنگ خیبر زنی از قبیله بنی غفار با عده ای از زنان، از رسول الله صلی الله علیه وآله اجازه گرفتند تا در جنگ برای امدادرسانی و مداوای مجروحین شرکت کنند. و حضرت در حق آنان دعا کرد و آنان در جنگ شرکت کردند (4).
در صحیح مسلم روایات متعددی نقل می کند که زنان در رکاب رسول الله صلی الله علیه وآله در جنگها شرکت می کردند. از جمله شخصی به نام «نجده» به ابن عباس نامه نوشته و از او سؤال می کند که آیا زنان در عهد رسول الله صلی الله علیه و آله در جنگ شرکت می کردند؛ ابن عباس جواب می دهد آری زنان در جنگ شرکت می کردند و مجروحین را مداوا نموده و حتی رسول الله صلی الله علیه و آله برای آنها نصیبی از غنائم جنگی قرار می داد. «کان رسول اللّه صلی الله علیه و آله یغزو بالنساء... و یداوین الجرحی و یخذینَ من الغنیمةِ».(5)
مورد دیگر از انس بن مالک نقل می کند که: «کان رسول الله یغزو بامِّ سُلَیمْ و نِسْوةٌ من الانصار اذا غزا فیسقین الماء و یداوین الجرحی».(6)
اُم سُلَیْم با عده ای از زنان انصار در جنگ شرکت می کردند به رزمندگان آب می رساندند و مجروحین را مداوا می کردند.
در روایت دیگر آمده که همین ام سُلَیْم را رسول اللّه صلی الله علیه و آله در جنگ حنین در حالی که خنجری به دست داشت مشاهده فرمودند. از او سؤال کردند این خنجر برای چیست، عرض کرد برای این است که اگر مشرکی به من حمله کرد با این خنجر شکم او را بشکافم! آنگاه حضرت تبسمّی کرد (7)».
ملاحظه می کنید این زن با چه شهامت و شجاعتی در نبرد و صحنه جنگ حق و باطل حضور یافته است!
اینها نمونه هایی از موارد فراوان است که در زمان رسول اللّه صلی الله علیه و آله اتفاق افتاده است و در تاریخ ثبت شده و چه بسا بسیاری موارد هم به فراموشی سپرده شده باشد.
(1) صحیح بخاری، ج 1، ص 114، باب 78.
(2) صحیح بخاری، ج 6، ص 594، باب 590.
(3) طبقات ابن سعد، ج 8، ص 458.
(4) سیره ابن هشام، ج 4 ص 315.
(5) صحیح مسلم، ج 5، ص 197.
(6) صحیح مسلم، ج 5، ص 196.
(7) صحیح مسلم، ج 5، ص 196.
