پرهیز از ارزشهای دروغین در ازدواج

در امر مقدس ازدواج که پایه تربیت انسانهای کامل است، نباید به ارزشهای دروغین و آداب و رسوم ناروا و ناپسند توجه نمود بلکه سلامت جسم و جان و دین دختر و پسر را باید اساس پذیرش قرار داد.

بزرگان قبائل و سرمایه دارانی با باورهای زشت مادی و جاهلی، از دختر پیامبر صلی الله علیه و آله خواستگاری نمودند، ولی جواب منفی شنیدند.

پیامبر و فاطمه علیها السلام در شرایطی به ازدواج امام علی علیه السلام پاسخ مثبت دادند که نه سرمایه ای داشت و نه باغ و زمین و اموالی فراهم آورده بود.

در این ازدواج مقدس، توجه فاطمه علیها السلام به ارزشهای معنوی و سلامت و عصمت همسر

آینده اش بود.

وقتی صبح عروسی پیامبر صلی الله علیه و آله پرسید:

«کیف رأیت زوجک؟»؛

دخترم! شوهرت را چگونه دیدی؟

پاسخ داد:

«یا ابة خیر زوج» (12) ؛

ای پدر! بهترین شوهر دیدم.

 

---

(12) ریاحین الشریعة، ج 1، ص 101؛ بحارالانوار، ج 43، ص 133.

رضایت و تسلیم نسبت به رسول الله

روزی که علی علیه السلام برای خواستگاری فاطمه علیها السلام نزد رسول الله صلی الله علیه و آله رفت، پیامبر صلی الله علیه و آله بدون آنکه جواب شتابزده ای دهد و یا همچون آداب و رسوم جاهلیت هیچ حق اظهار نظری برای دختر خود قایل نشود، زهرای مرضیه علیها السلام را فراخواند و موضوع خواستگاری پسر عمویش را با وی مطرح کرد تا با مشورت وی پاسخی سنجیده داده شود.

فاطمه علیها السلام ، پیش از آنکه نظر خود را بیان کند به پدر احترام کرده، پرسید:

پدرجان! نظر شما چیست؟

رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: «اذن الله فیه من السماء»؛ خداوند از آسمان اجازه فرمود.

در این هنگام زهرای بتول علیها السلام با قلبی لبریز از عشق و ارادت فرمود:

«رضیت بما رضی الله لی و رسوله» (9)؛

خشنودم به آنچه خدا و پیامبر او برای من رضایت دادند.

و در سخنی دیگر، توحید، نبوت و امامت را در افق نگاه خود مطرح ساخته فرمود:

«رضیت بالله ربا و بک یا ابتاه نبیا و بابن عمی بعلا و ولیا» (10) ؛

خشنودم که خدا پروردگار من است و تو ای پدر! پیامبر من و پسر عمویم علی علیه السلام شوهر و امام من است. احترام فاطمه علیها السلام به سخنان پدر در صحنه های مختلف زندگانی او احساس می شد و نشان روشنی از تسلیم آگاهانه و هوشیارانه وی بود. از این رو در عرصه های گوناگونی این جمله را به پدر عرض می کرد که:

«یا رسول الله! انت اولی بماتری» (11) ؛

ای رسول خدا! شما از من سزاوارتری که اظهارنظر کنی.

 

---

(9) مناقب، ابن شهر آشوب، ج3، ص344؛ احقاق الحق، ج3، ص344؛ مختصر تاریخ دمشق، ج17، ص133.

(10) احقاق الحق، ج5، ص117 و273؛ بحارالانوار، ج43، ص149؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج3، ص344.

(11) بحارالانوار، ج43، ص99؛ تفسیر البرهان، ج4، ص247؛ کتاب عوالم، ج11، ص283.

مراسم خواستگاری

علی علیه السلام وارد منزل شد، سلام کرد و در حضور پیامبر نشست و از خجالت سرش را به زیر انداخت. پیامبر صلی الله علیه و آله سکوت را شکست و فرمود: یا علی! گویا برای حاجتی نزد من آمدهای که از اظهار آن خجالت میکشی؟ عرض کرد: یا رسول الله! پدر و مادرم فدای تو باد، من در خانه شما بزرگ شدم و از الطاف شما برخوردار گشتم و به برکت وجود شما هدایت شدم. یا رسول الله! اکنون موقع آن شده که برای خودم همسری انتخاب کنم، اگر صلاح میدانید که دخترت فاطمه علیها السلام را به عقد من درآوری سعادت بزرگی نصیب من شده است. رسول خدا صلی الله علیه و آله که در انتظار چنین پیشنهادی بود، صورتش از سرور و شادمانی برافروخته شد و فرمود: صبر کن تا از فاطمه اجازه بگیرم. پیامبر صلی الله علیه و آله نزد فاطمه علیها السلام رفت و فرمود: دخترم! علی را به خوبی میشناسی، برای خواستگاری تو آمده است، آیا اجازه میدهی تو را به عقدش در آورم؟ خدا از آسمان اجازه عقد فرموده است. فاطمه علیها السلام از خجالت سکوت کرد و چیزی نگفت. (7) پیامبر صلی الله علیه و آله سکوت او را علامت رضایت دانست و به نزد علی علیه السلام آمد و با لبی خندان فرمود: یا علی! برای عروسی چیزی داری؟ (8)

 

---

(7) بنابر روایتی دیگر فرمود: "خشنودم به آنچه که خدا و پیامبر او برای من رضایت دادند". باز بنابر روایتی دیگر فرمود: "ای رسول خدا! تو از من سزاوارتری که اظهار نظری کنی".

(8) بحارالانوار، ج 43 ص 127.

تنها علی (ع) کفو حضرت فاطمه

از جمله شرایط تشکیل خانواده، تناسب و کفو بودن عروس و داماد با یکدیگر است و بدون مراعات این مسأله مهم عرفی و شرعی، زندگی مشترک آتی برای زوجین ممکن است لذت، شیرینی، صفا و صمیمیت نداشته باشد.

حضرت فاطمه علیها السلام، با آن مقام عصمت و کمالات بی نظیرش، کفو و همتایی جز مولای متقیان نداشت و هیچ شخص و شخصیتی به استثنای آن حضرت، صلاحیت این مقام منیع و ارزشمند را نداشته است.

در این زمینه روایاتی آمده است، که اینک توجه شما را به چند حدیث از آنها جلب می کنم:

قال رسول اللَّه صلی اللّه علیه و آله: «ابشرک یا عماه! ان اللَّه ایدنی بسید الوصیین فجعله کفوا لفاطمة ابنتی» (3).

پیامبر خدا صلی اللَّه علیه و آله در مورد شأن و عظمت مولای متقیان علی علیه السلام خطاب به عمویش عباس فرمودند: مژده باد بر تو ای عمو! خداوند مرا به وجود سرور اوصیا (علی علیه السلام) کمک کرد و او را کفو و همتای دخترم فاطمه علیها السلام قرار داد.

عن ابی عبداللَّه علیه السلام: «لولا أن اللَّه خلق امیرالمؤمنین لفاطمة ما کان لها کفو علی الارض». (4)

حضرت امام صادق علیه السلام می فرمایند: اگر این نبود که خداوند امیرالمؤمنین علیه السلام را برای فاطمه علیها السلام آفریده است، در روی زمین کفو و همتایی برای او پیدا نمی شد.

قال رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله: «هبط علی جبرئیل فقال: یا محمد! إن اللَّه جل جلاله یقول: لو لم اخلق علیا لما کان لفاطمة ابنتک کفو علی وجه الارض آدم فمن دونه». (5) .

چون پیامبر خدا صلی اللَّه علیه و آله شنیدند بعضیها از این که آن حضرت خواستگاری آنان را در مورد حضرت فاطمه علیها السلام نپذیرفته ناراحتند، فرمود: جبرئیل نزد من آمد و گفت ای محمد! خداوند می فرماید: اگر علی علیه السلام را نمی آفریدم، برای دخترت فاطمه علیها السلام همتایی در روی زمین پیدا نمی شد، خواه آدم و یا سایر مردم بعد از او.

عن النبی صلی اللَّه علیه و آله: «یا فاطمة! إن اللَّه امرنی فانکحتک اقدمهم سلماً و اکثرهم علماً، و اعظمهم حلماً، و ما زوجتک الا بامر من السماء، اما علمت انه اخی فی الدنیا و الاخرة» (6) .

پیامبر خدا صلی اللَّه علیه و آله پس از ازدواج فاطمه علیهاالسلام با امیرالمؤمنین به او فرمودند: یا فاطمه! خداوند به من دستور داد تا تو را به ازدواج شخصی درآورم که ایمانش به من از همه کس جلوتر است و علم او بر دیگران افزون و حلم و بردباریش بزرگتر. این را بدان که ازدواج تو با علی به امر خدا بود، زیرا علی علیه السلام در دنیا و آخرت برادر من است.

در مجموع از این احادیث استفاده می کنیم که مقام و منزلت حضرت فاطمه علیها السلام بی نظیر است و تنها کفو و همتای وی برای زندگی مشترک، مولای متقیان امیرالمؤمنین علیه السلام بوده است و اگر خداوند علی علیه السلام را نمی آفرید، کسی شایستگی همسری فاطمه علیها السلام را نداشت.

 

---

(3) عوامل، ج 11، ص 278.

(4) بحار الانوار، ج 43، ص 97، ح 6؛ جلاءالعیون شبر، ج 1، ص 156؛ عوالم، ج 11، ص281.

(5) بحار الانوار، ج 43، ص 92- 93، ح 3؛ جلاء العیون شبر، ج 1، ص 156.

(6) شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 13، ص 227.

خواستگاران حضرت فاطمه سلام الله علیها

عبدالرحمن بن عوف و عثمان بن عفان که هر دو از ثروتمندان بزرگ بودند، به عزم خواستگاری نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمدند. عبدالرحمن عرض کرد: ای رسول خدا! اگر فاطمه علیها السلام را به همسری من در آوری حاضرم یک صد شتر سیاه با چشمانی آبی و بارهایی از پارچه های کتان اعلای مصری به همراه ده هزار دینار پول مهریه اش کنم! عثمان عرض کرد: با توجه به امتیازی که من بر عبدالرحمن از جهت پیش قدمی و سابقه بیشتر در اسلام دارم، حاضرم همین مهریه را بپردازم. پیغمبر صلی الله علیه و آله از سخن آنان سخت خشمناک شد و برای آن که به آنها بفهماند من به مال شما علاقه ای ندارم و داستان ازدواج فاطمه علیها السلام داستان خرید و فروش و مبادله ثروت نیست، بلکه امری است خدایی، مشتی سنگ ریزه برداشته و به طرف عبدالرحمن پاشید و فرمود: تو خیال میکنی من بنده پول و ثروتم، که بوسیله ثروت خود بر من فخر و مباهات می کنی و می خواهی بوسیله پول ازدواج را بر من تحمیل کنی؟ در نقل ابن شهر آشوب به دنبال آن آمده که آن سنگریزه ها را وقتی پیش عبدالرحمن ریخت به صورت مرجان و جواهرات قیمتی در آمد، که هر یک از آنها به اندازه قیمت تمام ثروت او بود. پیامبر بدین وسیله به او فهماند که احتیاجی به این پولها ندارند.(1) .

امام رضا علیه السلام از پدران بزرگوارش، از امیرالمؤمنین علی علیه السلام روایت میکند: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به من فرمود: ای علی! عده ای از بزرگان قریش مرا در مورد فاطمه علیها السلام سرزنش کرده و گفتند: ما فاطمه را از تو خواستگاری کردیم و موافقت ننمودی و او را به علی علیه السلام دادی. به آنان گفتم: به خدا سوگند، من به نظر شخصی خودم او را به همسری علی در نیاوردم، بلکه خداوند با ازدواج شما مخالفت و با ازدواج علی علیه السلام موافقت فرمود. جبرئیل بر من نازل شده و گفت: ای محمد! همانا خداوند عزوجل می فرماید: اگر علی علیه السلام را نمی آفریدم برای دخترت فاطمه همتا و همسری در روی زمین وجود نداشت، از آدم گرفته تا بعدتر از او. (2) .

 

---

1) مناقب، ج 3 ص 345.

(2) فاطمه زهراء شادمانی دل پیامبر، ص 126؛ بحار الانوار، ج 43، ص92.