در روایات بسیاری که در منابع مهم اسلامی موجود است موقعیت شکوهبار علمی و فرهنگی ریحانه پیامبر به روشنی به تابلو رفته است. برای نمونه:

از پیامبر گرامی آورده اند که فرمود:

"إن الله جعل علیا و زوجته و ابناءه حجج الله علی خلقه و هم ابواب العلم فی امتی، من اهتدی بهم هدی الی صراط مستقیم" (3) ؛

خدای فرزانه، علی و همتای ارجمند او و فرزندانش را حجت های خویش بر مردم برگزید؛ آنان دروازه های دانش و آگاهی در میان جامعه من هستند؛ از این رو هر کس به آنان تمسک جوید، به راه راست و رستگاری راه یافته است.

از پنجمین امام نور است که فرمود:

"لما ولدت فاطمه اوحی الله عزوجل الی ملک فانطق به لسان محمد صلی الله علیه و آله فسماها فاطمه، ثم قال: انی فطمتک بالعلم" (4) ؛

هنگامی که فاطمه دخت گرانمایه پیامبر جهان را به نور وجودش نورباران ساخت، خدای جهان آفرین به یکی از فرشتگان دستور داد که واژه مقدس "فاطمه" را بر زبان محمد صلی الله علیه و آله جاری سازد؛ آنگاه خداوند به او پیام داد که: من دانش و بینش و غذای معنوی و روحی و فکری را جانشین غذای مادی برای تو ساختم و وجود گرانمایه تو را به وسیله دانش و علم از جهالت و نادانی جدا گردانیدم و امتیازت بخشیدم.

آن گاه امام باقر علیه السلام فرمود:

"والله لقد فطمها الله بالعلم" (5) ؛

به خدای سوگند که آفریدگارش او را از علم و دانش سرشار ساخت.

از ششمین امام نور آورده اند که فرمود: ام سلمه، بانوی بزرگ و باایمان، بارها گفت: پیامبر گرامی پس از رحلت "خدیجه" مادر گرانمایه فاطمه علیهاالسلام، او را به من سپرد تا هم در خدمت او باشم و هم او را یاری کنم و به او ادب بیاموزم، اما سوگند به خدا که آن دخت ارجمند، از من به آداب و اخلاق انسانی آراسته تر و به همه امور آگاه تر و آشناتر بود. "و کانت والله ادأب منی و اعرف بالاشیاء کلها" (6) .

امیرمؤمنان در مورد شخصیت علمی و فرهنگی و اخلاقی ریحانه پیامبر خطاب به او فرمود: "گرامی همسرم! تو دانشمندتر و خداشناس تر و نیکوکارتر و پرواپیشه تر و گرامی تر و خداترس تر از آن هستی که من تو را به ناهماهنگی با خویش سرزنش کنم."؛ "انت اعلم بالله و ابر و اتقی و اکرم و اشد خوفا من الله ان او بخک بمخالفتی" (7) .

خود آن بانوی فرزانه روزی به هنگام گفتگوی دوستانه علمی و معنوی با همتای اندیشمند و بی نظیر خویش، امیرمؤمنان، گفت:

"یا علی، ادن لِاُحدثک بما کان و بما هو کائن و بما لم یکن الی یوم القیامة"(8) ؛

علی جان! نزدیک بیا تا از رخدادهای گذشته و حال و آینده و آنچه تا روز رستاخیز رخ خواهد داد، به شما خبر دهم.

و فراتر از اینها، او بانوی فرزانه و برگزیده ای است بسان "مسیح" و دیگر برگزیدگان خدا که پس از ولادت، بی درنگ نشانه های حکمت و دانش و نعمت هایی را که خدا به او ارزانی داشته بود به نمایش نهاد و از یکتایی خدا، رسالت پدرش محمد صلی الله علیه و آله، امامت امیرمؤمنان و دیگر امامان نور و راه و رسم سعادت و نیک بختی انسان ها، سخن گفت.

"و اشهد ان لا اله الا الله، و ان ابی رسول الله سید الانبیا، و ان بعلی سید الاوصیا، و ان ولدی سادة الاسباط" (9) ؛

گواهی می دهم که خدایی جز خدای بی همتا نیست، و پدرم پیام آور خدا و سالار پیامبران است، و همسر گرانقدرم در آینده سرور اوصیاست، و فرزندانم دو سالار بهشت و دو سرور نوادگانند."