چرا نام حضرت فاطمه (س) در قرآن نیامده است؟

عدم وجود نام حضرت فاطمه (س) در قرآن

این سؤال نسبت به ائمه علیهم السلام نیز جارى است و همه پاسخ مشابهى دارد. شیوه برخورد قرآن با اهل بیت تبیین اصول و معیارها و بیان امتیازات و ویژگى هاى برجسته آنان است، نه ذکر نام آنها. مانند آنچه در آیه تطهیر، اطعام انفاق و... آمده است. اما این که از چه رو چنین شیوه اى اتخاذ گردیده کاملاً بر ما روشن نیست، ولى با توجه به قرائن قرآنى و تاریخى مى توان نتایجى به دست آورد:

- روش قرآن در مسائل مهم فکرى اجتماعى و سیاسى، دادن معیار به جاى معرفى اشخاص است و این طبیعتاً موجب شکوفایى اذهان است و به جامعه این مسؤولیت را مى دهد که در پى کشف مصادیق انطباق با ضوابط تعیین شده برآیند.

- جریاناتى در عصر پیامبر وجود داشت که هر گونه سخنى از پیامبر (ص) در مورد اهل بیت علیهم السلام را حمل بر این مى کردند که پیامبر آمده است تا خود را و سپس نزدیکانش را بر مردم حاکم گرداند. این برنامه آن قدر قوت گرفت که پیامبر (ص) را مجبور ساخت به هنگام نوشتن وصیت از تصمیم خود منصرف شود، زیرا بیم آن مى رفت که برخى به خاطر اجراى برنامه هاى شوم خود حتى اصل رسالت پیامبر (ص) را منکر شوند. چنانچه یزید گفت:

لعبت هاشم بالملک فلا

خبر جاء و لا وحى نزل.

با نگاهى دقیق به حوادث تاریخى به خوبى روشن مى شود که همین مسأله در مورد قرآن نیز راه مى یافت و اگر به صراحت نامى از آنان مى آمد و با اجمال و اشاره قضیه ختم نمى شد، چه بسا الهى بودن آن را نیز منکر مى شدند و اساساً بنیان دین را ویران مى ساختند. در این جا ممکن است گفته شود که خداوند خود اعلام داشته که حافظ قرآن است.

پاسخ آن است که، بلى ولى خداوند هر چیزى را از طریق اسباب و وسایل ویژه و مناسبش به انجام مى رساند و یکى از اسباب حفظ قرآن رعایت همین شیوه هاست زیرا این روش، انگیزه مخالفت و تحریف قرآن را از بین برده یا محدود مى سازد.

چرا نام مادر همه معصومین، فاطمه زهرا است؟

چرا نام مادر همه معصومین، فاطمه زهرا است؟

این که مى گوییم همه امامان معصوم، فرزندان فاطمه زهرا سلام الله علیها هستند به این معنا نیست که همه آنها را حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها به دنیا آورده است بلکه به این معناست که برخى از آنان فرزند بدون واسطه آن حضرت هستند مانند حضرت امام حسن و امام حسین علیه السلام و بقیه نوه هاى آن حضرت هستند. امام زین العابدین علیه السلام نوه فاطمه زهرا سلام الله علیها و حضرت فاطمه زهرا مادر بزرگ اوست، بنابراین فاطمه زهرا مادر امام حسن و امام حسین و مادر بزرگ امامان دیگر است.

چرا فضائل حضرت فاطمه بیشتر از خواهرانشان نقل شده است؟

حضرت محمد (ص) از خدیجه 4 دختر داشت به نام های زینب، رقیه، ام کلثوم و فاطمه که زینب همسر ابوالعاص بن ربیع بوده، رقیه و ام کلثوم همسران عثمان شدند و فاطمه به عقد علی علیه السلام درآمد. با این که این دختران همه از یک پدر و مادر بودند، چرا فضائل زیادی برای فاطمه نقل شده است؟!

1. از احمد بلاذری که از بزرگان علمای اهل سنت است و همچنین ابوالقاسم کوفی و سید مرتضی قدس سره در کتاب «الشافی فی الامامة» و ابوجعفر طوسی قدس سره در «تخلیص الشافی» نقل است که خدیجه کبری وقتی به عقد رسول خدا در آمد باکره، بود. در صورتی که سایر مورخین نقل کرده اند که باکره نبود و قبل از رسول خدا دو شوهر اختیار کرده بود: اول عتیق بن عائذ مخزومی، و دوم ابی هاله زرارة بن نباش اسدی. همچنین اختلاف است در این که آیا رقیه و زینب دختران رسول خدا بودند یا مادرشان هاله خواهر خدیجه بود. بعضی از مورخین را عقیده بر آن است که زینب و رقیه خواهرزاده ی خدیجه و بعضی گفته اند مادرشان خدیجه بود؛ ولی از شوهر قبل بودند، و نه از رسول خدا.

. در صورتی که قبول کنیم بقیه دختران از پیامبر بودند، باز هم در عظمت زهرا سلام الله علیها خدشه ای نیست، چرا که مقام عصمت را خداوند عطا می کند. همچنان که معصومین ما 14 نفرند ولی تعداد فرزندان غیر معصوم ائمه به مراتب بیشتر از این است. اشتراک حضرت زهرا سلام الله علیها با دیگر خواهران تنها در پدر و مادر واحد است و فضایل بسیاری از قول پیامبر برای ایشان نقل شده، که نظیر آن را رسول خدا برای دیگر دخترانشان بیان نکردند.

چرا حضرت زهرا را مادر همه شیعیان می دانند؟

از چه جهتی حضرت فاطمه سلام الله علیها مادر همه ما می شود و آیا از نسل او هستیم ؟

حضرت زهرا سلام الله علیها، از نظر نسبى، فقط مادر کسانى هستند که از طرف پدرى یا مادرى سلسله ى آباء و اجداد آنان به ایشان منتهى مى گردد. و سایرین چه شیعه و غیر شیعه، حضرت زهرا سلام الله علیها مادرشان نخواهد بود. از آنجا که ازدواج شیعیان، با هم مذهب خودشان است و در میان آنان عده زیادى از نسل و اولاد فاطمه زهراسلام الله علیها هستند معمولاً هر شیعه اى اگر در مورد آباء و اجداد و مادران و جدّات خود یک بررسى کند در میان آنان فردى که از نسل حضرت زهرا سلام الله علیها باشد، یافت مى شود و اگر یافت شد، قطعا از نسل و فرزندان ایشان خواهد بود. اما گاه مقصود از اینکه ما فرزندان ایشان هستیم، فرزند نسبى نیست، مقصود این است که ایشان مادر معنوى ما و ما فرزندان معنوى ایشان هستیم. از آنجا که کسانى که الگوى هدایت ما هستند حق حیات معنوى بر گردن مادارند، ما آنان را به منزله پدر یا مادر معنوى خود تلقى مى کنیم. همچنانکه وقتى در مورد استاد و معلم خود مى گوئیم، حق پدرى بر گردن ما دارد؛ او پدر ماست و ما فرزندان اوئیم؛ مقصود این نیست که از لحاظ نسبى او پدر ما و ما فرزند او هستیم.

دلیل جسارت به حضرت فاطمه سلام الله علیها

مردم مدینه برای حضرت زهرا سلام الله علیها احترام خاصی قائل بودند، به خاطر این که دختر پیغمبر بود و به او و فرزندانش احترام می گذاشتند. پس چرا آن ماجراهای پس از رحلت پیامبر (ص) و جسارتها به ساحت حضرت اتفاق افتاد؟

دشمنی و خصومتی که بین غاصبان خلافت و اهل بیت علیهم السلام مخصوصاً حضرت امیر علیه السلام و حضرت زهرا سلام الله علیها به وجود آمد فقط و فقط به جهت پیروی قدرت طلبان از هواهای نفسانی خود و دوری از دستورات رسول خدا و قرآن کریم بود.

در روایت آمده است که «آخرین هوای نفسانی که از دل مسلمان خارج می شود، حب قدرت است»

قدرت طلبی حتی از مال اندوزی و شهوت رانی خطرناک تر و مهم تر است، فقط بندگان خاص خداوند هستند که می توانند خود را از این هوای نفس رها سازند. بسیاری از انسان ها پولهای هنگفت خرج می کنند و حتی آسایش خود را به تباهی می کشانند تا به قدرت برسند. غاصبان خلافت نیز با وجودی که می دانستند حق با امیرالمؤمنین و حضرت زهرا است و این مسأله بارها و بارها حتی بعد و قبل از غدیر خم از سوی پیامبر به آنها گوشزد شده بود ولی به جهت قدرت طلبی به مبارزه با اهل بیت پیامبر (ص) برخاستند و موجبات سخط خدا و رسولش را در دنیا و آخرت فراهم کرده، و مسیر هدایت بشریت را منحرف نمودند.

چرا بخشیدن فدک به حضرت فاطمه به طور علنی مطرح نشد؟

چرا پیامبر صلی الله علیه و آله به طور علنی در ملاء عام موضوع بخشیدن فدک به حضرت فاطمه سلام الله علیها را مطرح نکردند؟

اگر تاریخ صدراسلام و خصوصا 10 سال مدینه را بشناسیم و تنوع کارها و مشاغل پیامبر صلی الله علیه و آله از قبیل غزوه ها سریه ها، معاهدات و حجم عظیم آن را مشاهده کنیم انتظار نخواهیم داشت که پیامبر صلی الله علیه و آله هرمساله اى را براى عموم مردم بازگو نماید. بسیارى از سخن ها و دستورات آن حضرت را جز چند نفر نمى شنیدند ولى وقتى براى دیگران نقل مى شد مى پذیرفتند. جریان فدک نیز از همین مقوله است و مسلمانان صدراسلام نیز این حقیقت را قبول داشتند حتى در زمان برخى از خلفاى بنى امیه فدک را به خاندان علوى بازگرداندند آنچه که مسائل پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله را پیش آورد انگیزه هاى سیاسى براى جلوگیرى از فعالیت اهل بیت علیهم السلام و سد کردن راه آنان بود. اگر به حادثه غدیر خم که پیامبر صلی الله علیه و آله در ملاعام و درحضور آن همه شاهد ولایت على علیه السلام را اعلام نمود توجه کنیم ابعاد مساله براى ما تا حدودى روشن خواهد شد.

تولد حضرت فاطمه در چند سالگی حضرت خدیجه واقع شد؟

پیامبر در 25 سالگی با خدیجه 40 ساله ازدواج کرد و در 63 سالگی درگذشت. پیامبر و فاطمه در یک سال وفات یافتند و این در حالی است که فاطمه در زمان شهادت 18 ساله بود. پس پیامبر در زمان تولد فاطمه علیها السلام 45 ساله و خدیجه 60 ساله بوده اند. تولد فرزند در این سن بالا چگونه ممکن است؟!

1. در احکام شرعی، زنان طایفه قریش در حکم شروع یائسگی و احکام مربوط به آن مستثنی هستند تا جایی که بسیاری از فقها این سن را 60 سالگی می دانند و به این ترتیب مشکلی نیست که خدیجه علیها السلام ، فاطمه علیها السلام را در سن 60 سالگی به دنیا آورده باشد.

. در جایی که به اراده و اذن خداوند حضرت عیسی بدون پدر به دنیا می آید، یا فرزندان حضرت ابراهیم و فرزند زکریا در سنین کهولت به دنیا می آیند، آیا جای تعجب است که فرزند اشرف مخلوقات عالم که خود نیز جزء معصومان و برگزیدگان خداوند است، معجزه آسا متولد شود؟

. عده ای از مورخین معتقدند که سن حضرت خدیجه 40 سال نبوده و حتی معتقدند که ایشان قبل از پیامبر ازدواج نکرده بودند و در زمان ازدواج با پیامبر نیز باکره بودند. ابن عباس می گوید: خدیجه در سن 28 سالگی با پیغمبر عروسی کرد. (1)

 

---

(1) کشف الغمة، ج 2، ص 139.

جفای سلمان به حضرت فاطمه چه بود؟

دلیل این که حضرت فاطمه به سلمان گفتند: «تو بر من جفا کردی» چیست؟

حدیث در کتاب شریف بحار الانوار چنین نقل گردیده است:

«... سلمان نقل می کند: ده روز بعد از وفات پیامبر (ص) حضرت علی علیه السلام مرا دید و فرمود: سلمان بعد از رسول خدا (ص) با ما نامهربان شده ای.

گفتم: حبیب من! مثل شما بی مهری نبیند. ناراحتی و عزای رسول الله (ص) باعث شد که نتوانم خدمتتان برسم.

حضرت فرمود: سلمان! برو منزل که فاطمه مشتاق است تو را ببیند و هدیه ای از بهشت برای تو دارد.

گفتم : هدیه ای از بهشت دارد؟!

نزد فاطمه رفتم.

حضرت زهرا سلام الله علیها وقتی مرا را دیدند، ابتدا همانند حضرت علی گله کردند. آن گاه قضیه ای را برای من نقل کردند که فرستاده هایی از بهشت آمدند و هدیه ای از بهشت آوردند...» (1)

از این حدیث معلوم می شود که در زمان حضرت رسول (ص) رفت و آمد سلمان (ره) به خانه پیامبر (ص) زیاد بود که با ترک آن به مدت ده روز موجب دلتنگی حضرت زهرا علیها السلام و علی علیه السلام شد.

واژه جفا در لغت به معانی متعددی آمده است؛ از جمله: بی مهری و نامهربانی، یعنی حضرت گله دوستانه کردند، نه آن که سلمان ظلم کرده باشد.

 

---

(1) بحار الانوار، ج 43، ص 66.

پاکی حضرت فاطمه سلام الله علیها

آیا پاکی معصومان، پاکی حضرت فاطمه، عادت زنانگی را نیز شامل می شود؟

خداوند در سوره احزاب در مورد اهل بیت علیهم السلام می فرماید:

«انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا»؛

... خداوند فقط می خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد. (1)

این که اهل بیت علیهم السلام بشر هستند به حکم طبیعت انسانی همانند سایر انسان ها بوده و دارای لوازم جسمانی می باشند. در این جهت فرقی بین اهل البیت و دیگر انسان ها نیست. البته در مورد فاطمه زهرا سلام الله علیها احادیثی وارد شده است که دلالت بر پاکی آن حضرت از آلودگی ظاهری و طبیعی (عادت زنانگی، حیض) می کند. (2)

مبنای قرآنی این روایات نیز همان آیه شریفه است که هر گونه آلودگی (جسمی و روحی) را از اهل بیت دور می داند. پاکی و طهارتی که برای اهل بیت در آیه ذکر شده است، پاکی از هر گونه پلیدی و گناه را شامل می شود. در زیارت جامعه کبیره هم آمده است:

«عصمکم الله من الزلل و آمنکم من الفتن و طهرکم من الدنس واذهب عنکم الرجس و طهرکم تطهیرا»؛

خدا شما را از لغزش ها حفظ کرد و از فتنه انحرافات در امان داشت و از آلودگی ها پاک ساخت و پلیدی را از شما دور کرد و کاملاً تطهیر نمود. (3)

 

---

(1) احزاب، آیه 33.

(2) بحارالانوار، ج 43، ص 15.

(3) تفسیرنمونه، ج 17، ص 297 و 298.

آیا فقط قبر حضرت زهرا مخفی است؟

این که می گویند قبر فاطمه علیها السلام نامشخص است، مگر قبر عایشه و سه دختر دیگر پیامبر مشخص است؟

1. قبور دختران و همسران پیامبر (ص) مخفی نیست و اینک در شهر مدینه و در قبرستان بقیع قبر هشت تن از همسران پیامبر و مشخصاً قبر عایشه و نیز قبر سه دختر پیامبر مشخص و سنگ چین شده است.

حرم همسران رسول خدا از سال 853 قمری داراى ساختمان، گنبد و بارگاه بوده است و بنا بر نقل بعضى از نویسندگان، این حرم تا پیش از تخریب بقیع به وسیله وهابیون علاوه بر ساختمان و گنبد و بارگاه در قرنهاى اخیر، داراى ضریح هم بوده است از جمله: مرحوم فرهاد میرزا مى نویسد:

«... از آنجا به زیارت زوجات حضرت رسول علیه السلام رفتم. هشت نفر در یک ضریح و اسامى هر یک را بالاى قبرشان به تخته نوشته، و گذاشته اند.» (1)

سید اسماعیل مرندى که در آخر سال 1255 هجری حرمین را زیارت کرده است، مى گوید:

«و دیگر قبه بنات حضرت رسول خدا صلى الله علیه و آله است که همه در یک ضریحند؛ به قول اهل سنت، رقیه، ام کلثوم و زینب، دختران رسول است. (2)(3)

. مخفی بودن قبر حضرت زهرا علیها السلام به وصیت ایشان بود در صورتی که دیگران وصیتی نداشته اند.

. از دنیا رفتن ایشان با سایرین بسیار متفاوت بود و اگر مسلمانان توجه ویژه ای به مخفی بودن قبر ایشان می کنند به دلیل جایگاه ایشان در نزد خداوند و شخص پیامبر است. اهل سنت اعتراف می کنند که خلفای آنان پس از اطلاع از دفن زهرا علیها السلام در صدد برآمدند تا قبر ایشان را بیابند، نبش کنند و با عظمت به خاک بسپارند که با مقاومت دلیرانه علی علیه السلام روبرو شدند و این نبود جز به خاطر مقام والای زهرا علیها السلام که همگان به آن واقف بودند.

پنهان بودن قبر حضرت زهرا سلام اللَّه علیها نشانه ی مظلومیت و غربت ولایت است، و دلیل واضح و برهان قاطعی که شیعه می تواند به استناد آن خود را پیرو راستین سنت رسول (ص) نشان دهد. زهرا سلام اللَّه علیها نشانی بر حقانیت و مظلومیت شیعه، برای همه ی آزادمردان در طول تاریخ به یادگار گذاشت.

شیعه امروز می تواند از اهل سنت بپرسد، چرا زهرا سلام اللَّه علیها وصیت کرد خلفا در تشییع جنازه اش حاضر نشوند؟ و چرا وصیت کرد تا قبرش پنهان بماند؟

آری او نمی خواست تا دشمنانش که دشمنان خدا و رسولند بر مزارش اقامه ی عزا کرده، عوام فریبی کنند. آن قدر این امر بر خلفا سنگین بود و از عواقبش بیم داشتند که تصمیم گرفتند نبش قبر کنند تا قبر زهرا را پیدا کنند و بر جنازه اش نماز گزارند که از هیبت و تهدید علی علیه السلام ترسیدند و از بیم فتنه ای بزرگتر پا عقب کشیدند.

زهرا سلام اللَّه علیها می خواست با طرح سؤال در اذهان مردم، که چرا تنها یادگار رسول قبرش را پنهان نموده، آنان را به فکر وادارد، تا خود به دنبال جواب رفته و مسببین اصلی را بیابند. همین است که می بینیم برخی، برخی دیگر را ملامت می کردند که تنها دختر پیامبر مُرد و به هیچکدام از آنان اجازه حضور در دفن و نماز نداد، و قبرش را هم پنهان نمود.

او می اندیشید شاید با غوغایی که به سبب شهادتش در مدینه ایجاد می شود، با این اقدام بی سابقه و آگاهانه، مردم را علیه خلفا به حرکتی وادارد و یا لااقل، سندی همیشگی بر محکومیت خلفا، از خود به یادگار بگذارد. از این رو حتی ائمه بعدی نیز قبر او را آشکار نساختند.

 

---

(1) سفرنامه فرهاد میرزا، ص 156.

(2) توصیف المدینة، به نقل از فصلنامه میقات حج، ش 5، ص 118.

(3) برای آگاهی بیشتر ر.ک.

تاریخ حرم ائمه بقیع علیهم السلام و آثار دیگر در مدینه منوره، نوشته محمد صادق نجمى.